رشته کارشناسی مهندسی ایمنی
مهندسی ایمنی دانشی است که در پیشگیری از بروز حوادث در فضای کار به یاری افراد می شتابد و همواره تلاش دارد که در راستای حفاظت از افراد و حراست از تجهیزات و سرمایه گام بردارد.
امروزه رعایت ایمنی و استانداردها در صنایع مختلف مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. وجود استانداردهای مشخص باعث می شود همه ملزم به رعایت اصولی معین شده و هیچ کس نتواند سلیقه ای و مجزا عمل کند.
مهندسی ایمنی ادغام شده از سه رشته ی بهداشت حرفه‌ای، مدیریت صنعتی و مهندسی صنایع است که بیشتر سعی دارد به سمت صنعتی شدن جهت گیری داشته باشد. تلاش متخصصان این رشته همواره ایجاد بستر کاری امن و به حداقل رساندن آسیب ها در فضای کاری است (هم به نیروی انسانی و هم به تجهیزات و امکانات). در کارگاه ها و شرکت های صنعتی، با وجود ماشین آلات، ابزار و ربات های دقیق صنعتی، همیشه کارگران در معرض خطرات گوناگون این فضاها قرار دارند، با پیشرفت های تکنولوژی در زمینه ی صنعت و افزایش کاربرد ماشین آلات در خط تولید شرکت ها، احتمال بروز صدمات برای شاغلین افزایش می یابد.
صنعت نفت و پتروشیمی یکی از مهم ترین صنایع کشور ما به حساب می آید که رعایت استانداردها و مسایل ایمنی در آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. با توجه به روند رو به رشد این صنعت، لزوم تعمیر و نگهداری ماشین آلات و دستگاه های مختلف و خطرات ناشی از آلودگی های محیط زیستی در صنعت نفت و پتروشیمی، نیاز به توجه ویژه و علمی به این بخش احساس می شود. به همین خاطر رشته مهندسی بازرسی و ایمنی فنی که پوشش دهنده این نیازها در صنعت نفت و پتروشیمی کشور می باشد، در سیستم آموزش عالی کشور راه اندازی شد.
رشته ی مهندسی ایمنی برای اولین بار در سال ۱۳۷۰ در دانشکده ی صنعتی نفت و پتروشیمی شهید تندگویان آبادان ارائه شد. وزارت علوم آن را شاخه ای از مهندسی شیمی محسوب کرد. مقطع کارشناسی مهندسی ایمنی، به دو گرایش اصلی تقسیم می شود، مهندسی شیمی- بازرسی فنی و مهندسی شیمی- ایمنی و حفاظت.
به این نکته توجه فرمایید: با توجه به اینکه دفترچه کنکور ۹۵ رشته مهندسی ایمنی بدون گرایش می باشد. دانشجویان بعد از یک سال، دو سال تحصیل می توانند در درون دانشکده، گرایش انتخاب کنند.
معرفی رشته کارشناسی مهندسی ایمنی و گرایش های آن
این مقاله شامل تعریف رشته مهندسی ایمنی، گرایش حفاظت ایمنی و بازرسی فنی، تعداد و عناوین واحدهای درسی، معرفی رشته ها و گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی ایمنی، فرصت های استخدامی و بازار کار رشته مهندسی ایمنی
در ابتدا تعریف مختصری از گرایش های رشته مهندسی ایمنی خواهیم داشت:
۱– گرایش حفاظت فنی: (مهندسی شیمی- ایمنی و حفاظت)
دوره كارشناسی شاخه ایمنی و حفاظت یكی از دوره های عالی فنی و مهندسی می باشد كه هدف آن تربیت متخصصان ایمنی و حفاظت (افراد، دستگاه ها، محیط كار و محیط زیست) در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و پلیمر است .
فارغ التحصیلان دوره كارشناسی حفاظت ایمنی توانایی های زیر را دارا می باشند :
- آشنایی كامل به استانداردهای ایمنی كه در طراحی و ساخت و كار با دستگاه های نفت و گاز و پتروشیمی بكار می رود و همچنین شرایط ایمنی در ساخت واحدهای پتروشیمی در ایران
- آشنایی كامل به استانداردهای حفاظت محیط زیست از نظر آلودگی های آب و هوا و محیط كار و محیط زیست و اطلاع از این استاندارد ها در ایران
- آشنایی كامل به استانداردهای آب آشامیدنی، تصفیه فاضلاب های صنعتی و بهداشتی و نظارت بر عملیات اجرائی بمنظور حصول اطمینان از سلامت افراد و حفاظت از محیط زیست
- آشنایی كامل به مقررات ایمنی عمومی و پیش بینی های لازم برای انجام عملیات مختلف از نظر ایمنی و رعایت مقررات مربوطه در قانون كار
- توانایی طراحی سیستم های ایمنی و آتش نشانی و اعلام خطر برای جلوگیری از ضایعات انسانی، لطمات اقتصادی و خطر اشتعال و انفجار
- آشنایی كامل به خواص شیمیایی خطرناك از قبیل: اسیدها، بازها و نمك ها، فلزات سنگین، سموم فرار و غیر فرار آلی و معدنی و روش های نگهداری، دفع ضایعات و مقابله با آنها
- آشنایی كامل به بیماری های حرفه ای و ضایعاتی كه در اثر كار در محیط های گوناگون و با مواد خطرناك و دستگاه های مختلف حادث می گردد و راه های مقابله و پیشگیری از حوادث، تلفات، نقص عضو و بیماری های مزمن شغلی
- آشنایی كامل به شرایط و محیط های بالقوه خطرناك و توصیه مشخصات لازم جهت نصب دستگاه ها در این مکان ها
- آشنایی با كار واحدهای عملیاتی و تعمیراتی و تشخیص موارد خطر آفرین و تهیه دستورالعمل های مناسب ایمنی
- توانایی لازم جهت طراحی سیستم های جلوگیری از آلودگی هوا و آب در واحدهای صنعتی
- توانایی مطالعه و تحقیق در مورد خطرات گازهای سمی و قابل اشتعال و انتخاب بهترین وسائل سنجش میزان گازها و وسائل و لوازم ایمنی
- توانایی برآورد اقتصادی طرحهای ایمنی و حفاظت محیط زیست و انتخاب بهترین و با صرفه ترین روش ها
- توانایی و تخصص لازم جهت تعیین مشخصات برای تهیه وسائل مصرفی در ایمنی آتش نشانی و حفاظت محیط زیست در واحدهای نفت و گاز و پتروشیمی
- توانایی تجزیه و تحلیل آمارهای حوادث و اتفاقات، تعیین منابع انسانی و عوامل مهم ایجاد حادثه و پیشنهاد تغییرات و اصطلاحات فنی و ارائه روش ها و دستورالعمل های جدید جهت پیشگیری و تقلیل میزان حوادث
- تحقیق و آزمایش و مطالعه در زمینه بهبود عوامل مهم در آلودگی های مهم محیط زیست و ارتقاء سطح حفاظت با كنترل و اجرای طرح های جدید تا رسیدن به استانداردهای قابل قبول جهانی
جهت مشاهده دروس رشته مهندسی ایمنی گرایش حفاظت فنی کلیک کنید.
۲- گرایش بازرسی فنی: (مهندسی شیمی- بازرسی فنی)
هدف رشته کارشناسی بازرسی فنی تربیت متخصص در زمینه بازرسی فنی (دستگاه ها، ماشین آلات تاسیسات برقی و مکانیکی) در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و پلیمر می باشد. دروس این دوره شامل دروس پایه و اصلی مهندسی شیمی و دروس تخصصی در زمینه های متالورژی، خوردگی و بازرسی فنی مکانیک و برق می باشد.
فارغ التحصیلان دوره كارشناسی بازرسی فنی توانایی های زیر را دارا می باشند :
- آشنایی کامل با استانداردها و کدهای طراحی ، مهندسی و ساخت در صنایع پتروشیمی به خصوص ضوابط طراحی و مهندسی واحدهای پتروشیمی در ایران
- آشنایی کامل با استانداردها و کدهای مختص بازرسی فنی و بازرسی برق
- آشنایی کامل با مشخصات فنی وسائل و ماشین آلات مصرفی در صنایع پتروشیمی و پلیمر
- آشنایی کامل با تعیین مشخصات فنی دستگاه ها و ماشین آلات پتروشیمی و پلیمر جهت سفارش خرید ساخت
- آشنایی کامل با اصول ساختمانی و مهندسی و مشخصات فنی وسائل مصرفی در صنایع پتروشیمی و پلیمر مانند برج ها، مخازن مبدل ها، کوره ها، راکتورها، لوله ها و ملحقات آنها
- آشنایی کامل با اصول ساختمانی و مهندسی و مشخصات فنی وسائل برقی مصرفی در صنایع پتروشیمی و پلیمر مانند ژنراتورها، ترانسفورماتور خطوط انتقال، تابلوها، سیستم های کنترل، انواع موتورها، مشخصات خطوط هوایی و کابل کلیدها، مدارهای فرمان و غیره
- آشنایی کامل با کاربرد وسائل کنترل و ماشین های دوار مکانیکی و برقی در واحدهای صنایع پتروشیمی و پلیمر و آشنایی با اصول طراحی و مهندسی و بازرسی فنی آنها
- آشنایی کامل با مسایل ایمنی و حفاظتی که در زمان نصب و راه اندازی و عملیات با دستگاه ها و سیستم ها بایستی لحاظ شود.
- تسلط کامل بر انتخاب آلیاژهای فلزی، غیرفلزی و مواد صنعتی که باید از آنها در ساخت دستگاه ها، ماشین آلات، لوله ها، برج ها، مخازن، راکتورها، دیگ های بخار و … استفاده شود یا در صورت لزوم با اجناس جدید جایگزین شوند.
- آشنایی کامل با پدیده خوردگی و اکسیداسیون در صنایع پتروشیمی و پلیمر، نحوه اندازه گیری و راه های جلوگیری و کنترل آن
- آشنایی کامل با مشخصات فنی و کاربردی آلیاژها و فلزات گوناگون در شرایط مختلف عملیاتی از نظر خوردگی، تحمل فشارهای بالا و درجات حرارت زیاد و…
- داشتن اطلاعات و تخصص در زمینه اندازه گیری های لازم از مشخصات دستگاه های پتروشیمی و پلیمر که در سرویس هستند به منظور اطمینان از قابلیت کار آنها و جلوگیری از خطرات انفجار، آتش سوزی، خرابی و همچنین تعیین طول عمر مفید باقیمانده
- داشتن اطلاعات و تخصص در زمینه قابلیت کار دستگاه های برقی به منظور اطمینان از ایمن بودن از خطرات اتصالی، سوختگی، آتش سوزی و ایجاد انفجار
- آشنایی کامل با استانداردها و مشخصات فنی ایمنی کارخانجات برای محیط هایی که از لحاظ انفجار وضع خطرناکی دارند و تعیین مشخصات برای سفارش دستگاه ها در محیط های فوق
- اطلاع کامل از استانداردهای ساختمانی دیگ های بخار پیشرفته و سیستم های لوله کشی بخار و آب کندانس و هوای فشرده به منظور بازرسی و حصول اطمینان از قابلیت کار آنها
- آشنایی کامل با نحوه تهیه شناسنامه و مشخصات فنی کلیه دستگاه های مورد مصرف در صنایع پتروشیمی و پلیمر جهت نکهداری سوابق فنی و تعیین زمان تعمیرات اساسی، بازرسی مجدد، جایگزینی و ثبت نمودن تغییرات و اصلاحات فنی
- توانایی انجام آزمایشات فشار برای دستگاه های تحت فشار و آزمایش های مخرب و غیر مخرب، رادیوگرافی صنعتی و خواندن فیلم ها
- آشنایی با عملیات حرارتی برای بدست آوردن مجدد خواص مکانیکی قبلی دستگاه های تحت تعمیر
- اطلاع از چگونگی تامین مقدار قابل قبول ایزولاسیون در مورد دستگاه های برقی مورد تعمیر قرار گرفته به منظور حصول اطمینان از ایمن بودن و قابلیت کار آنها با توجه به استانداردهای قابل قبول
- انجام بررسی های اقتصادی و مقایسه راه حل های مختلف از نظر اقتصادی، فنی و زمانی که برای یک معضل خاص فنی ارائه می گردد و توصیه بهترین راه حل و برنامه ریزی برای بازرسی های فنی متناوب
جهت مشاهده دروس رشته مهندسی ایمنی گرایش بازرسی فنی کلیک کنید.
در ادامه برای آشنایی بیشتر متقاضیان انتخاب رشته کنکور و نیز افرادی که در بازار کار و کاریابی به دنبال آینده شغلی بهتری هستند، اطلاعات بیشتری شامل: دانشگاه های دارای رشته مهندسی ایمنی، معرفی رشته های ارشد مهندسی ایمنی (به منظور ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر آموزش عالی) و معرفی فرصت شغلی و بازارکار این رشته ارائه می گردد.
دانشگاه هایی که در رشته مهندسی ایمنی پذیرش دانشجو دارند (بر اساس دفترچه کنکور ۹۵)
(غیر از دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد و موسسات غیرانتفاعی)
- دانشگاه صنعت نفت
- مرکز آموزش عالی لامرد
- مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین
گرایش های ارشد مهندسی ایمنی (بر اساس دفترچه کنکور ارشد ۹۵)
-
مهندسی ایمنی و بازرسی فنی
همچنین بخوانید: آشنایی با رشته ایمنی صنعتی
وضعیت استخدامی رشته مهندسی ایمنی گرایش حفاظت فنی و بازرسی فنی
مشاغل زیر به طور مستقیم به این رشته تحصیلی ارتباط دارد و دانش آموختگان در صورت فعالیت در این شغل بیشترین ارتباط را بین رشته تحصیلی و شغل خود برقرار خواهند کرد :
- مهندس ایمنی
- کارشناس کنترل کیفیت
- مهندس بهداشت حرفه ای
همچنین برخی از مشاغل، ظرفیت جذب افراد مختلف از تخصص های گوناگون را دارا می باشند. در این مشاغل، هر فرد علاوه بر تسلط بر مهارت های مربوط به آن شغل،لازم است به فراخور صنعت و نوع کسب و کاری که در آن مشغول به کار است، دارای دانش تخصصی مربوطه نیز باشد:
- کارگزار بیمه
- کارشناس / مدیر آموزش
پایان مقاله “معرفی رشته کارشناسی مهندسی ایمنی و گرایش های آن”
