افتتاح تونل انتقال آب از سد کرج به تهران به چه قیمت؟

، طرح انتقال تونلی آب سد کرج به تهران در طول حدود ۱۵ سالی که در حال اجرا بوده تقریباً به طور کامل از سوی مجریان مبهم گذاشته شده است و اطلاعات زیادی از اثرات و چگونگی کارکرد آن در دسترس نیست اما گفته شده که توان حجمی انتقال آب  این تونل ۱۶ مترمکعب در ثانیه برآورد می‌شود در حالی که دبی پایه رودخانه کرج پنج مترمکعب در ثانیه است و همین مساله می‌تواند آثار مخربی را بر حیات آبزیان رودخانه کرج برجای گذارد.

میلاد خسروی در گفت و گو با می گوید: زیستگاه‌های آبی که شرایط حساس‌تری نسبت به سایر زیستگاه‌ها دارند، به حجم و شدت جریان آب حساس هستند و امکان دارد که گونه‌های یک اکوسیستم‌ آبی با توجه به همین خواص فیزیکی آب طی زمان تکامل پیدا کرده باشند. در یک زمان خاص میزان حجم آب یا شدت جریان یک رودخانه می‌تواند برای تخم‌ریزی یا سایر فعالیت‌های روزانه گونه‌های آبزی آن منطقه مهم باشد درحالی که تغییر شدت و حجم جریان آب بین اکوسیستم مبدا و اکوسیستم مقصد به‌صورت مصنوعی و با دخالت‌های انسانی که منجربه کاهش حجم آب از مبدا و افزایش حجم آب در مقصد می‌شود بر شکل‌گیری زیستگاه‌های گونه‌های اکوسیستم مقصد تاثیرگذار است و می‌تواند بقای آن‌ها را به خطر اندازد.

وی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین تهدیدات و مخاطرات اکوسیستم‌های آب شیرین تغییرات در جریانات آب و به‌خصوص تغییرات بین دو حوضه آبریز است، اظهار کرد: تغییرات بین حوضه‌های آبریز پیامدهای اکولوژیک و تبعات مختلفی می‌تواند به همراه داشته باشد. یکی از این پیامدها می‌تواند معرفی گونه‌های غیربومی جدید به اکوسیستم مقصد باشد به‌طوری که با جابه‌جایی‌های بین رودخانه‌ای گونه‌هایی که طی سالیان زیاد خاص یک منطقه تکامل پیدا کرده‌اند به منطقه دیگری که این گونه‌ها به‌صورت بومی یا طبیعی در آن پراکنش ندارند، منتقل می‌شوند. این جابه‌جایی می‌تواند پیامدهای گوناگونی را برای گونه‌های بومی اکوسیستم پذیرنده داشته باشند و منجربه وقوع پدیده‌ای به‌نام «هموژن شدن» اکوسیستم‌ها یا شبیه شدن ترکیب گونه‌ای بین دو اکوسیستم شود که خطری جدی برای تنوع زیستی به‌حساب می‌آید.

این کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری انواع گونه‌های آبزی رودخانه کرج را تشریح کرد و گفت: حوضه آبریز رودخانه کرج دارای گونه‌های جانوری بی‌مهره و مهره‌دار مخصوص به خود است. این گونه‌ها شامل ماکروبنتوزها ( آبزیان بی‌مهره‌ای که به‌عنوان منبع غذایی سایر آبزیان کاربرد دارند) و چندین گونه ماهی از جمله ماهی خیاطه، سیاه ماهی، ماهی سفید رودخانه‌ای، سس ماهی، سگ ماهی جوبیاری و به‌ویژه ماهی قزل‌آلای خال قرمز است.

به گفته خسروی ، یکی دیگر از پیامدهایی که تغییرات بین حوضه‌ای می‌تواند به‌همراه داشته باشد، تغییرات در کیفیت آب است. هر منطقه و هر اکوسیستم آبی با توجه به شرایط بستر و ترکیب گونه‌ای منطقه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب منحصر به فرد خود را دارد که باعث می‌شود کیفیت آب و میزان اکسیژن آن در مناطق مختلف، متفاوت باشد. از این رو تغییرات در هر یک از این خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب  می‌تواند بقای گونه‌ها را تحت تاثیر خود قرار دهد.

این محقق اکوسیستم‌های آب شیرین تاکید کرد: لازم است پیش از آغاز هرگونه طرح انتقال آب مطالعات محیط زیستی جامعی در مناطق مبدا و مقصد صورت گیرد تا میزان تاثیر پذیری اکوسیستم‌ها پیش از شروع پروژه مشخص شود اما متاسفانه از این دست مطالعات در کشور کمتر انجام می‌شود.

خسروی در پایان تصریح کرد: لازم است یک سری بررسی‌های میدانی در سد کرج انجام شود تا از وضعیت و شرایط ترکیب گونه‌های بی‌مهره و مهره‌دار آن منطقه مطلع شویم همچنین اکوسیستم پذیرنده آبی که قرار است از طریق تونل به تهران انتقال داده شود نیز باید مورد بررسی قرار گیرد تا حجم تاثیراتی که این انتقال آب می‌تواند در آینده به‌همراه داشته باشد، تعیین و سنجیده شود اما نه تنها این اتفاق نمی‌افتد بلکه در برخی موارد مسئولان حفاظت از اکوسیستم‌های تالابی نیز از طرح‌های انتقال آب دفاع می‌کنند مانند طرح انتقال آب از رودخانه کارون برای تامین حق‌آبه تالاب شادگان که بدون کوچک‌ترین توجه به پیامدهای اکولوژیک آن افتتاح و آغاز شد.

، فردین حکیمی- مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز- چندی پیش با اشاره به اینکه رودخانه کرج به عنوان یکی از رودخانه‌های مهم حفاظت شده کشور بوده که علاوه بر تامین آب شرب، به لحاظ زیستگاهی نیز دارای اهمیت ویژه بوده است، گفته بود: میزان آب در نظر گرفته شده به عنوان حقابه زیست محیطی رودخانه کرج، براساس نتایج مطالعات وزارت نیرو بوده که این میزان تخصیص برای حفظ کیفیت و شرایط زیست محیطی رودخانه مطلوب و مورد تایید محیط زیست نیست.