تخم اژدها روی دماوند؟!

، این سازه‌های فلزی را «ایگلو» می‌گویند که از کلبه‌های یخی اسکیموها الگو گرفته شده و مشابه آن در قله «توچال» با کاربری پناهگاه کوهنوردان دیده می‌شود. اما چه چیز این ایگلوها در کوه دماوند آزاردهنده است؟

عباس محمدی ـ دوستدار و دیده‌بان کوهستان ـ این سازه‌های فلزی را زخم تازه‌ای بر پیکر دماوند دانسته و در حساب شخصی‌اش در اینستاگرام با انتشار تصاویری از این ایگلوهای سبز و آبی در ارتفاع بالای ۴۲۰۰ متری کوه دماوند، نوشته است:  «سازه‌های بدریخت و ناهماهنگ با محیط کوهستان، در نزدیکی پناهگاه جنوبی (که خود زگیلی است بر سیمای این کوه!) درحال بالا آمدن است. با وجود مخالفت ضمنی فدراسیون کوهنوردی (آنطور که در یک جلسه حضوری با رییس فدراسیون و مسؤول پناهگاه‌ها برداشت کردم) این ساخت و ساز حتی در شرایط هوای بد این روزها درحال پیشرفت است. ظاهرا توجیه این عملیات، کمک در امر امداد و نجات است که کاملا بی‌مورد است! »

کوه دماوند یک اثر طبیعی ملی است که به عنوان «میراث طبیعی» در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و پیش از آن،  در سال ۱۳۸۱ به عنوان «اثر طبیعی» در شمار مناطق چهارگانه ارزشمند محیط زیست قرار گرفت. بنابراین تمام کوه از ارتفاع ۲۲۰۰ متر تا قله ثبت شده است و مطابق قانون، انجام هرگونه عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت اثر شود از ارتفاع ۲۲۰۰ متر به بالا که عرصه دماوند محسوب می‌شود، ممنوع بوده و هرگونه دخالتی در اثر،  صرفا با تایید و نظارت سازمان (وزارت) میراث فرهنگی ممکن بوده و تخلف از آن برابر مواد ۵۵۸ تا ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات‌های اسلامی تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، جرم محسوب شده و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد.

به نظر می‌رسد با وجود آن‌که دماوند از سوی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست ثبت شده اما نبود ناظران این دستگاه‌ها در کوه دماوند، دست را برای دخل و تصرف باز گذاشته. این درحالی است که پرونده دماوند از سال ۱۳۹۵ برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو آماده شده اما آسیب‌ها و تعرض‌های فراوان مانع از ثبت جهانی آن شده است.

مینا قربانی که از سال ۱۳۹۴ با عنوان راهنمای گردشگری کوهستان فعالیت می‌کند،  مدتی است موضوع ساخت و سازهای جدید در کوه دماوند را پی‌گیری می‌کند. او در گفت‌وگویی که با داشت، این پرسش را مطرح کرد که با توجه به ممنوعیت ساخت وساز در اثر طبیعی و میراث ملی، آیا فدراسیون کوهنوردی مجوزی از نهادهای مربوطه برای اضافه کردن این سازه‌های فلزی در کوه دماوند گرفته است!؟

قربانی به جلسه‌ای که حدود یک ماه پیش در فدراسیون کوهنوردی برای پیگیری این مساله با حضور جمعی از دوستداران و فعالان کوهستان و محیط زیست تشکیل شد، اشاره کرد و افزود: رییس فدراسیون در آن جلسه توجیهات مربوط به ایجاد ایگلوها را تشریح کرد. ایگلوی سبز که قدیمی‌تر است در اختیار کمیته پناهگاه‌ها بوده که به یک شرکت توریستی اجاره داده شده است. در صورتی که اظهارات آقای زارعی ـ رییس فدراسیون کوهنوردی ـ مبنی بر این بود که آن سازه قرار بوده محل غذاخوری گردشگران خارجی باشد. در  همان جلسه گفته شد ایگلوی قدیمی (سبز) همچنان در اختیار کمیته پناهگاه‌ها خواهد ماند و فقط ممکن است محل آن جابه‌جا شود،  چون درست جانمایی نشده بود. از طرفی مشاهدات نشان می‌دهد بخشی از آن سازه تخریب شده و عملا ناکارآمد است.

قطعات ایگلوهای بیشتری قبلا به ارتفاع بالای ۴۲۰۰ متر منتقل شده و مدت‌هاست که رها شده‌اند. حالا که یک ماه از آن جلسه گذشته و خبر رسیده ایگلوی دوم درحال ساخت است که گفته شده کاربری آن برای گروه امداد و نجات است. در همان جلسهٔ یک ماه پیش،  همه حاضران با این تصمیم فدراسیون مخالفت کردند. اعتقاد ما این است حتی اگر قرار باشد دماوند توریستی‌تر شود باید به سمت ایجاد سازه‌های موقت با کمترین آسیب به این میراث طبیعی ملی، پیش برویم.

قربانی اضافه کرد: اگرچه فدراسیون کوهنوردی،  این ایگلوها را سازه‌ای موقت به حساب می‌آورد ولی به هر حال برای استقرار آن به بسترسازی نیاز است و با نصب آن به نوعی ساخت و ساز انجام می‌شود. در مناطق کوهستانی کشورهای دیگر چنین اتفاقی را شاهد نیستیم، همه به این نتیجه رسیده‌اند که سازه‌هایی موقت با کمترین اثر زیست محیطی را به عنوان پناهگاه ایجاد کنند.

این راهنمای گردشگری کوهستان به واکنش توریست‌ها و کوهنوردان خارجی که قبلا به کوه دماوند آمده‌اند پس از دیدن عکس‌های این ایگلوها اشاره کرد و گفت: آن‌ها متعجب شدند. یکی از آن‌ها پرسید این گوی سبز دیگر چیست، تخم اژدها!؟