شبیخون سیل و دشتستان بی‌پناه

تنها دو سه ساعت بارندگی کافی بود تا تمام دره‌های فصلی، خیابان‌ها و جوی‌های لب خیابان پر شود. و فاجعه زمانی رخ می‌دهد که دره‌های خشک داخل و اطراف شهر برازجان کشش انتقال آب را نداشته باشند. به ویژه که تنه‌ی درختان و زباله‌های شهری هم مسیر آب و پل‌ها را مسدود کنند، آن وقت سیل به جان خیابان‌ها و خانه‌ها می‌افتد.

، شهرستان‌های شمالی و مرکزی استان به دلیل واقع شدن در دامنه رشته کوه‌های زاگرس همیشه با چنین حجمی از باران با گل و لای شسته شده از دامنه کوه روبرو است. به ویژه که در بارش‌های سیل‌آسا با سرریز سیلاب‌های استان‌های بالادست هم روبرو می‌شود.

به نظر می‌رسد راه حل این مسئله توسعه‌ی کمربند سبز شهری است و همچنین جنگل‌کاری در حد فاصل کوه و مناطق شهری به جهت کنترل سرعت روان‌آب‌ها، می‌تواند تا حد زیادی از بروز خسارت‌های سنگین جلوگیری کند.

در این بین دست‌اندازی به طبیعت و انحراف و تخریب و تجاوز به حریم دره‌ها و مسیل‌ها عامل دیگری است که ابعاد آسیب‌پذیری شهرها را بالاتر برده است. در سیل اخیر طبق مشاهدات مردمی همین نوع دست‌اندازی به طبیعت و انحراف مسیل‌ها باعث ایجاد چاله و گودال‌هایی شد که در روز حادثه جان زنی بی‌گناه را گرفت. در نقشه‌ای دیگر ریزش کوه و گرفتار شدن مادری ۳۴ ساله خانواده‌ی عشایری اهل روستای سوک دشتستان را داغدار کرده است.

از سوی دیگر کوتاهی‌های صورت گرفته در دهه‌های گذشته و نبود نظم و انسجام در بهسازی و ساخت و تکمیل دیواره‌های محافظتی دره‌های فصلی یکی از عوامل وقوع چنین سیلابی است. این در حالی است که به گفته‌ی مسئولان هفت مسیر سیلاب فصلی به طول ۴۱ کیلومتر به دره های فصلی شهر برازجان منتهی می‌شود.

در بررسی اتفاقات سیل شانزدهم آذر برازجان به موارد مشابهی برمی‌خوریم که در سیل‌های رخ داده در سال‌های گذشته نیز تکرار شده است. ششم آذرماه سال ۹۱ نیز همین میزان بارندگی اتفاقاتی نظیر آنچه دیروز شاهدش بودیم طبق همان الگوها رخ داد.

ساخت‌وسازهای غیرقانونی در حاشیه دره‌ها، کم شدن شیب دره‌ها در محلات پایین دست، تخلیه مازاد مصالح ساختمانی و همچنین بی‌توجهی برخی از شهروندان بر خطرات سیل افزوده است.

با این وجود دره‌های فصلی در صورت تکمیل و تداوم لایروبی‌ها و بهسازی مناسب و همچنین وجود رودخانه‌های پایین‌دست می‌تواند کمک به سزایی در تخلیه‌ی هرچه سریع‌تر آب سیلاب‌ها داشته باشد.

وضعیت سایر شهرستان‌های استان بوشهر هم دست کمی از دشتستان ندارد. بندر گناوه یکی از شهرهای بسیار آسیب‌پذیر در هنگام وقوع بارندگی‌های سیل آساست. در همین بارندگی‌های اخیر وضعیت این شهر به گونه‌ای بود که بسیاری از منازل شهری و روستایی دچار آب‌گرفتگی و در مواردی نیز تخریب شد.

روستاهای بسیاری بیش از یک شبانه روز در خاموشی کامل به سر بردند که گفته می شود بیش از ۳۰ساعت روستاهایی چون کمالی، شول و کلر با قطعی برق مواجه بوده‌اند.

این در حالی است که تخریب منازل مسکونی روستای گُمارون خبرساز شده و همینطور راه‌های مواصلاتی استان بوشهر نیز در شبانه‌روز گذشته مشکلاتی به همراه داشت.

مدیرکل راهداری استان بوشهر در این خصوص به خبرنگار گفت: «به دلیل بارش‌های زیادی که سی روزهای شنبه و یکشنبه اتفاق افتاد، در شمال و مرکز استان خصوصا شهرستان دشتستان، حجم این بارش‌ها باعث شد که یک سری از مسیرها به علت طغیان رودخانه فصلی مسدود شود که با تلاش شبانه‌روزی اکیپ‌های راهداری اکثر مسیرها باز شده است.»

«مسیری مانند جاده ساحلی گناوه به بوشهر، و حد فاصل جزیره شمالی و جنوبی به دلیل بالا آمدن آب روی جاده مواصلاتی تا ساعت‌ها مسدود بود.»

این مسئول افزود: «مسیر چند روستا از جمله مسیر کردلان به درویشی در شهرستان دشتی به خاطر آب‌های روان که از حوزه‌ی جنوب استان فارس به پل مُند رسیده بود بسته شد و همچنین مسیر پل درودگاه به برازجان نیز به دلیل آبگرفتگی و حجم زیاد آب جمع شده و همچنین سرازیر شده از بالادست دچار مسدودی شد.»

به نظر می رسد هم مسائل و مشکلات تکراری است و هم راه‌حل‌های متصور را همه می‌دانیم؛ اما با این وجود هر سال با فرا رسیدن بارش‌های پاییزی غافلگیر شده و شاهد از دست رفتن منابع و سرمایه‌های مالی و جانی هستیم.