ماجرای "الوند"

دوم مهرماه ۹۹ بود که سید علی آقازاده استاندار مرکزی از صدور مجوز ساخت پتروشیمی الوند و موافقت هیئت وزیران با احداث این مجموعه صنعتی در محدوده شعاع ۳۰ کیلومتری شهر اراک با رعایت الزام‌های محیط زیستی و دیگر قوانین و مقررات مربوطه و مستثنا شدن آن از محدودیت استقرار صنایع در شعاع ۳۰ کیلومتری شهر اراک خبر داد.

اما قصه پتروشیمی الوند به اوایل دهه ۹۰ بازمی گردد. در پنجم مهرماه ۹۵ “ظفر افشون” معاون اقتصادی وقت استاندار مرکزی در جلسه کارگروه امور اقتصادی و تولیدی استان در خصوص این شرکت اعلام کرد که شرکت پتروشیمی الوند برای احداث و بهره‌برداری نیازمند آب و زمین است و در این راستا با چالش‌هایی جدی مواجه است، این پروژه، پروژه ای ملی است که باید مشکلات آن رفع شود.

افشون تصریح کرد: امروز صنعت روز به روز با هم‌زیستی محیط زیست پیش می‌رود، اما قطعا پروژه پتروشیمی الوند باید تصویب شود و تاییدیه لازم از محیط زیست کشور را اخذ کند و قطعا در استان مرکزی اراده برای کمک به احداث این پروژه وجود دارد.

شازند توان تامین آب و زمین ندارد

در همان جلسه میرزایی فرماندار وقت شازند نسبت به احداث این پتروشیمی انتقاد کرد و گفت: شازند بواسطه آلودگی در شرایط مناسبی قرار ندارد و در وهله اول باید مشخص شود که احداث این پروژه چه سودی برای این شهرستان دارد.

وی بیان کرد: شازند از نظر منابع آبی نیز در مضیقه است، دشت شازند توان تامین آب ندارد و سطح آب‌های زیرزمینی نیز کاهش داشته است. تنها می‌توان از پسآب یا منابع آب ۱۴ معدن تعطیل شده  استفاده شود، اما شازند توان تحمل واحد صنعتی با این عظمت را ندارد و نمی‌تواند از همه صنابع استقبال کند. پالایشگاه روزانه ۴۰۰ تن گوگرد وارد هوا می‌کند و پتروشیمی الوند باید از بروز آلودگی به شدت جلوگیری کند، پالایشگاه شازند خود طرح توسعه دارد و عملا نمی‌تواند باقی اراضی خود را به پتروشیمی الوند بدهد، از طرفی در خصوص ۱۰ هکتاری که به پتروصنعت پیشتاز داده است نیز پشیمان است.

پتروشیمی الوند قطعا به نتیجه می رسد/تامین آب با خرید چاه کشاورزی

افشون پس از جلسه کارگروه در جمع خبرنگاران بیان کرد که با توجه به اینکه احداث این پتروشیمی در شازند زنجیره تولید و خوراک پتروشیمی شازند را فراهم می‌کند قطعا این پروژه به نتیجه خواهد رسید، خوشبختانه تکنولوژی روز آلمان برای احداث و بهره‌برداری از پروژه مورد نظر قرار گرفته است که حاصل برجام است و قطعا با محیط زیست سازگاری بیشتری دارد.

وی تامین آب این پروژه را از طریق خرید چاه‌های کشاورزی دانست که قابلیت کشاورزی خود را از دست داده‌اند و مالکین آنها تمایل به فروش دارند و گفت: این اقدام بهترین انتخاب است چراکه به هیچ عنوان به دنبال حفر یا فروش چاه جدید نیستیم. باید از طریق پساب، یا آب معادن تعطیل شده یا تغییر کاربری چاه کشاورزی به صنعتی که منع قانونی ندارد منابع آبی خود را تامین کنند.

افشون اظهار کرد: استقرار صنایع پتروشیمی در استان مزیت به شمار می‌رود و تامین قطعات پتروشیمی در استان علاوه بر اینکه زمینه اشتغال و توسعه استان را فراهم می‌کند خود یک سرمایه‌گذاری ملی به شمار می‌رود و ما نیز به دنبال تکمیل حلقه تولید هستیم و امروز پتروشیمی الوند خوراک پتروشیمی شازند را تامین خواهد کرد.

، درست چهار سال پس از جلسه مذکور، استاندار مرکزی، با اعلام خبر موافقت هیات وزیران، مجددا پرونده احداث پتروشیمی الوند را روی میز صنعت و محیط زیست استان قرار داد.

الوند با منافع زیست محیطی مردم مغایرت دارد

بدنبال این خبر، محمود احمدی بیغش، نماینده مردم شازند در مجلس شورای اسلامی بلافاصله در پنجم مهرماه نشست خبری ترتیب داد و گفت: بیش از ۳۰ سال پیش وزارت نفت محلی را از اوقاف در مکان فعلی پالایشگاه شازند خریداری یا اجاره می‌کند، حدود هفت سال پیش یک بخش خصوصی متشکل از دو شخص که یکی وابسته به دولت است، بخشی از پالایشگاه را تصاحب کردند که این موضوع به وزیر نفت منتقل شد و وزیر نفت این اتفاق را جزو عجایب دانست. طبق اسناد موجود، مکاتبات رسمی ابتدا با وزیر نفت در این خصوص آغاز و دلایل مخالفت با این طرح از جمله آلودگی زیست محیطی و قانون عدم ایجاد صنعت در ۳۰ کیلومتری شهر مطرح شد. سپس این موضوع با رئیس سازمان محیط زیست کشور در میان گذاشته شد و وی بیان کرد که نظر ما عدم آلایندگی این پتروشیمی است.

پس از بررسی ها مشخص شد آب سد کمال صالح به این پتروشیمی فروخته شده و این مجموعه در این چند سال تنها یک حصارکشی داشته و اقدام مشخصی انجام نداده است، به گفته وزیر نفت این افراد هر ساله برای تمدید مجوز به وزیر نفت مراجعه کرده اند که البته از اوایل تیرماه سال جاری مجوز دیگری برای این پتروشیمی صادر نشده بود، اما در نهایت در جلسه هیئت دولت با حضور رئیس جمهور این مجوز تایید شده که به نظر می رسد نظر وزیر نفت لحاظ نشده بوده است.

نماینده مردم شازند اضافه کرد: باید در نظر داشت که شازند هم از آب کافی برخوردار نیست. تمام چشم ها به سد کمال صالح دوخته شده است در صورتی که سد کمال صالح بر اساس مصوبه وزارت نیرو باید به ۴۶ روستا همزمان با اراک آبرسانی کند، اما هیچکدام اجرایی نشده است. این پتروشیمی با منافع زیست محیطی مردم مغایرت دارد.

مخالفیم چون الوند در شعاع ۳۰ کیلومتری قرار دارد

۱۳ مهرماه ۹۹، رضا میرزایی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی در نشست مطبوعاتی در خصوص احداث این پتروشیمی گفت: این پتروشیمی در سال ۱۳۹۰ به دنبال اخذ مجوز برای فعالیت بود، اما طبق مصوبه هیات وزیران استقرار صنایع در شعاع ۳۰ کیلومتری شهرها ممنوع است مگر به شکل موردی هیات وزیران مصوب کند. از سال ۱۳۹۵ تاکنون این شرکت در صدد اخذ مجوز بود که محیط زیست به دلیل قرار داشتن در این شعاع، مخالفت خود را اعلام کرد.

سرمایه گذار این پروژه درخواست خود را اصلاح کرد و در واقع به واحد تولید کننده پلی پروپیلن تبدیل شد که در نهایت با درخواست استاندار مرکزی در جلسه هیات دولت، هیات وزیران با صدور مجوز موردی با استقرار این واحد موافقت کرد، در واقع این شرکت یک تولیدکننده تک محصولی خواهد بود و توسط پالایشگاه شازند پشتیبانی خواهد شد، البته با توجه به محدودیت مکانی که این واحد دارد و مجوز دریافت شده احتمال توسعه محصولات خود در سال‌های آینده را نخواهد داشت هرچند که باید نظارت‌های لازم اعمال شود.

همه چیز قانونی است/نگران نباشید

، پیرو این اظهارات، استاندار مرکزی بیستم مهرماه در جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوا استان مرکزی تصریح کرد: این پتروشیمی براساس تمام فرآیندهای قانونی شکل گرفته است و تنها به دلیل قرار گرفتن در شعاع ۳۰ کیلومتری اراک، مجوز محیط زیست را در اختیار نداشت ولی تمامی فرآیند تولید توسط محیط زیست دارای تایید است.

آقازاده گفت: به درخواست استان از هیات دولت و با طی شدن پروسه های پیچیده، در نهایت هیات دولت با احداث این پتروشیمی که فعالیتش به عنوان یک تولیدکننده محصولات مورد نیاز کشور میلیون ها دلار صرفه جویی ارزی خواهد داشت موافقت کرد، همچنین این واحد صنعتی می تواند در عرصه صادرات ورود کند به همین دلیل باید از این صنعت حمایت شود. از نظر زیست محیطی فرآیندهای قانونی طی شده و نگرانی وجود ندارد.

مخالفت مجدد فعالان محیط زیست با الوند

مخالفت ها با احداث این پتروشیمی در شازند جسته و گریخته ادامه داشت تا اینکه ۲۶ آبانماه، ائتلاف داوطلبان زیست بوم استان مرکزی متشکل از موسسه سبزاندیشان اراک، موسسه محافظان طبیعت سرزمین آفتاب، موسسه بوم فناوران مرکزی، موسسه شهروندیاران آرمانخواه، موسسه دوستداران و حافظان طبیعت ساوه و زرندیه و موسسه حمایت از گونه های جانوری استان مرکزی در نامه ای ۴ صفحه ای خطاب به استاندار مرکزی که رونوشت آن برای رییس جمهوری، معاون اول رییس جمهوری، رییس سازمان محیط زیست کشور، نماینده ولی فقیه در استان مرکزی، رییس کل دادگستری استان، دادستان اراک و نمایندگان اراک و شازند در مجلس، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان و … ارسال شده، بار دیگر مخالفت خود را با احداث پتروشیمی الوند و صنایع نفتی جدید در منطقه شازند اعلام کردند و با استناد به اصل ۵۰، ۴۸ قانون اساسی و سیاست های کلی محیط زیست، ابلاغی سال ۱۳۹۴ از سوی مقام معظم رهبری و برنامه ششم توسعه کشور خواستار تجدید نظر در خصوص احداث این صنعت شدند.

در متن این نامه چهار سوال مطرح شده است که فعالان محیط زیست خواستار پاسخ هستند:

۱. خروجی آلاینده های این صنعت چه میزان و از چه نوعی است؟

۲. آیا جهت باد غالب در محل استقرار این صنعت در نظر گرفته شده است؟

۳. برای پساب ها و پساندهای احتمالی چه تدابیری لحاظ شده است؟

۴. امکان سنجی و جانمایی و بررسی مقایسه ای گزینه های جایگزین برای استقرار این صنعت به چه نحوی انجام شده و آیا اساسا انجام شده است؟

، طرح چنین سوالاتی از سوی فعالان محیط زیست، امری طبیعی است و مسلما هیات وزیران هم باید از سوی سرمایه گذاران این طرح در قبال چنین سوالات و ابهاماتی اقناع شده باشند که با احداث موافقت کرده اند و البته حق دغدغه مندان و مردم است که پاسخی برای ابهامات و سوالات خود داشته باشند، اما به لحاظ کارشناسی و فارغ از هرگونه نگاه صنعتی، اقتصادی، زیست محیطی به موضوع، آیا انتخاب شازند به عنوان محل استقرار این صنعت درست بوده است؟

پروژه پیوست زیست محیطی می خواهد/الوند آب بر است

عضو هیئت علمی  گروه محیط زیست دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اراک در این خصوص به گفت: به صورت کلی برای احداث هر صنعتی در هر نقطه ای باید پیوست زیست محیطی ارائه شود که براساس آن اثرات زیست محیطی صنعت مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفته باشد و مسلما برای احداث پتروشیمی الوند در گام اول باید پیوست زیست محیطی ارائه شود.

دکتر آزاده کاظمی با اشاره به اینکه ظاهرا فعالیت این صنعت در زمینه تولید مواد اولیه صنعت نساجی و صنایع پتروشیمی خواهد بود، تصریح کرد: فارغ از اینکه جانمایی این صنعت در شعاع ۳۰ کیلومتری اراک است که به خودی خود جای نقد و بررسی دارد، فعالیت پتروشیمی الوند و نوع تولیدات آن نیازمند آب است و در واقع این صنعت در زمره صنایع آب‌بر جای می گیرد.

پتروشیمی شازند هم پیوست زیست محیطی ندارد/وجود فلزات سنگین در پساب ها

وی بیان کرد: در تحقیقات انجام شده در قبال پتروشیمی شازند فارغ از مباحث آلودگی، میزان مصرف آب توسط این واحد صنعتی بزرگ مورد ارزیابی قرار گرفت که بسیار بالاست و در حالی که می توانستیم از دشت شازند برای کشاورزی استفاده کنیم، آب این دشت به پتروشیمی اختصاص یافته است. حتی در بررسی های انجام شده، پارامترهای پساب خروجی بار فلزات سنگین بسیار بالا بود هرچند که اعلام می شود آب تصفیه می شود، اما همچنان شاهد وجود فلزات سنگین هستیم.

کاظمی افزود: مسلما ورود این آب به خاک یا آب های زیرزمینی تبعات خاص خود را به همراه دارد و باید در زمان احداث این صنعت پیوست زیست محیطی خود را ارائه می کرد که تاکنون چنین چیزی را در قبال پتروشیمی شازند پیدا نکرده ایم و همه این موارد شامل حال احداث پتروشیمی الوند هم می شود که در ابتدای امر باید پیوست زیست محیطی داشته باشد.

دشت شازند کشش صنعت آب‌بر را ندارد/فعالیت الوند توصیه نمی شود

وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر با توجه به استقرار صنایع بزرگ در شازند مانند پتروشیمی، این منطقه به لحاظ منابع آبی پتانسیل لازم را ندارد، گفت: اگر در گذشته با حفر ۳ تا ۴ متر به آب می رسیدیم، امروز با حفر ۳۰ تا ۴۰ متری دشت شازند به آب نمی رسیم و در واقع این دشت کشش و پتانسیل احداث صنعت آب‌بری مانند پتروشیمی را ندارد.

این عضو هیات علمی دانشگاه اراک به قرار داشتن این صنعت در شعاع ۳۰ کیلومتری اراک اشاره کرد و افزود: گذشته از آلودگی آب و خاک، استقرار این صنعت تبعاتی در حوزه آلودگی هوا خواهد داشت، جهت وزش بادهای غالب به سمت اراک است و اگر فقط یک درصد هم اثر داشته باشد به دلیل اثرات تجمعی، در افزایش آلودگی هوا هم نقش خواهد داشت.

کاظمی تصریح کرد: با توجه به بار آلودگی که استقرار پتروشیمی الوند به همراه خواهد داشت، فعالیت آن در منطقه شازند توصیه نمی شود و در صورت امکان بهتر است به استانی دیگر منتقل شود تا حداقل از بار آلودگی در این شهرستان کاسته شود.

، با توجه به مخالفت فعالان زیست محیطی و نظرات علمی و کارشناسی در قبال انواع آلودگی های احتمالی، آیا امکان تجدید نظر از سوی هیات وزیران وجود دارد؟

تغییر تصمیم هیات وزیران بعید است

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار مرکزی در گفت و گو با به این سوال پاسخ و گفت: اگر قرار بود که در خصوص آلاینده بودن این شرکت اعتراض و انتقادی صورت گیرد، بهتر بود که قبلا این موضوع مطرح می شد، آن چیزی که از طرح های زیست محیطی شرکت می دانم این است که شرکت پتروشیمی الوند تمام استانداردهای مناسب را دارد و بر همین اساس محیط زیست از ابتدا با احداث طرح موافق بود.

سعید فرخی با بیان اینکه تنها نقد محیط زیست در قبال پتروشیمی الوند قرار داشتن آن در شعاع ۳۰ کیلومتری اراک بود و در بحث آلایندگی اعتراضی نداشت، افزود: میزان آلایندگی براساس مطالعات انجام شده در حد معقول و مناسب است و به نظر می رسد با توجه به میزان سرمایه گذاری انجام شده بعید است که تصمیم هیات وزیران تغییری داشته باشد.

آینده بهداشتی کشور نیز در گرو تولیدات این شرکت خواهد بود چراکه مواد اولیه تولید پارچه های ماسک در این واحد تولید خواهد شد، آلاینده نیست و به نظر منطقی است که این شرکت به فعالیت خود ادامه دهد.

؛ مطمئنا نباید چرخ تولید در کشور بخوابد و با توجه به اهمیت تولید محصولات شرکت پتروشیمی الوند، فعالیت آن در شرایط کنونی و با توجه به سرمایه گذاری صورت گرفته اجتناب ناپذیر است، اما به نظر می رسد با توجه به ادامه دار بودن نقدها و سوالات بجا، جا دارد که مسئولان ارشد استان پاسخی قانع کننده به سوالات بدهند، به هرحال، این صنعت آب‌بر است، در مسیر بادهای غالب به سمت اراک واقع شده است، دشت شازند توانی برای تحمل این حجم فشار مضاعف ندارد و از طرفی ظاهرا امکانی هم برای جابجایی این صنعت نیست، پس با این تفاسیر باید اطمینان خاطری به دغدغه مندان محیط زیست داد که آسیب های بیشتری به شهرستان پر صنعت شازند وارد نشود.