تاثیرگذاری کانون‌های گرد و غبار شش کشور بر هوای غرب و جنوب غرب ایران

علی محمد طهماسبی بیرگانی با اشاره به وضع موجود گردوغبار با منشاء خارجی تاثیرگذار برکشور گفت: هشت کانون اصلی گردوغبار شناسایی شده است. کانون شماره ۱ که در جنوب عربستان قرار دارد و بخش وسیعی از مناطق جنوبی عربستان، عمان، یمن و دریای سرخ را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در همه فصل‌ها با شدت‌ خیلی زیاد فعال است. کانون شماره ۲ در شمال امارات، کشورهای امارات متحده عربی، عربستان، قطر، بحرین، دریای عمان و بندر مکران را متأثر می‌سازد. این کانون، در شرایط خاص جوی و در فصل‌های بهار و زمستان مناطق جنوبی ایران شامل استان‌های هرمزگان، فارس و کرمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کانون شماره۳ که در شمال عربستان واقع شده، در همه فصل‌ها با شدت زیاد فعال است. این کانون کشورهای عربستان، اردن، عراق، سوریه و کویت همچنین خلیج‌فارس و دریای سرخ را متاثر می‌کند. کانون۳ در فصل زمستان در شرایط خاص جوی می‌تواند مناطق جنوب ‌غربی ایران شامل استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، بوشهر را نیز تحت تاثیر قرار دهد که رخداد اخیر کانون شماره۴ در جنوب‌غربی عراق، کشورهای عراق، قطر، بحرین، امارات متحده عربی، کویت و همچنین خلیج فارس را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این کانون در فصل‌های بهار، تابستان و زمستان می‌تواند مناطق جنوب و جنوب‌ غربی ایران را نیز تحت تاثیر قرار دهد. کانون شماره ۵ در شمال عراق، در فصل‌های بهار و تابستان با شدت خیلی زیاد و در زمستان با شدت متوسط فعالیت می‌کند. این کانون کشورهای عراق، قطر، بحرین، امارات متحده عربی، کویت، خلیج فارس و نیمه غربی ایران شامل استان‌های کردستان، همدان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، بوشهر، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان  را می‌تواند تحت شرایط جوی مختلف تحت تاثیر قرار دهد که رخداد اخیر از بخش هایی از کانون شماره ۴ و بخش های جنوبی سوریه و شرق اردن بوده است.  دبیرستاد ملی سیاست گذاری وهماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار اضافه کرد: کانون شماره ۶ که در کشور ترکمنستان واقع شده است، کشورهای ترکمنستان و افغانستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مناطق شمال‌شرقی ایران و سواحل جنوبی دریای خزر شامل استان‌های خراسان شمالی، خراسان رضوی، گیلان، مازندران و گلستان است که در فصل‌های بهار و تابستان ممکن است از کانون شماره ۶ متاثر شوند. طهماسبی بیرگانی به کانون‌های شماره  ۷ و ۸ واقع در جنوب افغانستان که کشورهای افغانستان، پاکستان و بندر مکران را متأثر می سازد اشاره کرد و گفت: کانون شماره ۷ در فصل زمستان در شرایط جوی خاص می‌تواند استان سیستان و بلوچستان واقع در جنوب‌شرقی ایران را تحت تاثیر قرار دهد.  به گفته وی یکی از مهم‌ترین اثرات و پیامدهای توفان‌های گرد وغبار در کشور، وارد آمدن خسارت به منابع زیستی و اقتصادی مناطق غبارخیز و سایر مناطق همجوار و متاثر از این پدیده به دلیل گسیل غبار و به تبع آن غبارناک شدن نواحی اخیر است. آسیب‌های ناشی از این موضوع به سلامت ساکنان و تحمیل هزینه‌های ناخواسته به مردم، یکی دیگر از ده‌ها پیامد وقوع گردوغبار در کشور است. طهماسبی بیرگانی با بیان این که پدیده‌های جوی از جمله وزش باد هنگام تغییر فصول از شدت بیشتری برخوردار است و این مهم باعث ایجاد گرد و غبار در روز گذشته شده است، گفت: کشور عراق با نزدیک به ۲۴ میلیون هکتار مناطق غبارخیز سالانه قریب به ۵.۵ میلیون تن غبار را به کشورهای همجوار گسیل می کند. این رقم درباره کشور سوریه نزدیک به ۴ میلیون هکتار با ۷.۳ میلیون تن گسیل غبار و کشورهای یمن، عمان و امارات متحده عربی با ۲۰ میلیون هکتار مناطق غبارخیز ۱۲ میلیون تن غبار تولید و گسیل می کند. دبیرستاد ملی سیاست گذاری وهماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار به توزیع اعتبارات گردوغبار اشاره کرد و گفت: در سال های اخیر و با اذن مقام معظم رهبری مبلغ ۲۷ هزار میلیارد ریال به دستگاه‌های عضو ستاد ملی اختصاص یافته که باعث مدیریت و کنترل ۳.۲ میلیون هکتار از اراضی غبارخیز داخل کشور شده است. طهماسبی بیرگانی عملیات نهالکاری، بوته‌کاری، حفاظت، مراقبت و آبیاری سنواتی آن‌ها، قرق و مدیریت چرا، خرید و نصب تجهیزات و نگهداری ایستگاه‌های پایش، لایروبی انهار، بهسازی مسیل‌ها و مدیریت رواناب‌ها را از مهم‌ترین اقدام‌های مقابله ای تعریف شده در مواجهه با پدیده گرد وغبار در استان های کشور عنوان کرد. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، وی تعارض اقدام‌های پیشگیرانه، مدیریتی و مقابله‌ای پدیده گردوغبار با معیشت مردم همچنین ماموریت ذاتی برخی دستگاه‌های اجرایی، عدم هماهنگی دستگاه‌های عضو ستاد در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرای عملیات و در نتیجه کاهش اثربخشی اقدام‌ها، وابستگی کامل عملیات اجرایی به اعتبارات صندوق توسعه ملی و نبود ردیف اعتباری مطابق با برنامه‌های پنج ساله توسعه کشور به منظور اجرای عملیات، نامناسب بودن زمان مبادله موافقتنامه و تخصیص اعتبار با توجه به فصل مناسب برای اجرای اقدام های بیولوژیک، تخصیص دیرهنگام اعتبارات، مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم و سختی خرید تجهیزات مرتبط با آنالیز و پایش گردوغبار و وجود چالش‌های منطقه‌ای به منظور پیشبرد برنامه‌های مشترک کنترل کانون‌های خارجی تاثیرگذار بر کشور را از موانع و چالش های مقابله با پدیده گردوغبار دانست.