مهمترین تهدید در جنگل‌های دست‌کاشت چیست؟

دکتر وحید جعفریان در دومین کارگاه آموزشی تنوع گونه‌ای در عرصه‌های بیابانی با بیان اینکه در دومین نشست مجازی تنوع گونه‌ای ۱۱ استان بیابانی شرکت دارند، رویکرد کلان سازمانی در این بخش را معرفی گونه‌های بومی قابل کشت، استفاده از گونه‌های اقتصادی، تقویت پوشش گیاهی و حفاظت خاک و توجه به روش‌های مدیریتی و اصلاحی کم هزینه و اثربخش که منجر به افزایش پوشش گیاهی شود، برشمرد.

حفاظت از تنوع گونه ای، مورد توجه فراوان سازمان خواربار کشاورزی

در این نشست دکتر موسی صادقی – مدیر هماهنگی طرح‌های پژوهشی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع – به ارائه گزارشی از تنوع گونه‌ای در مناطق بیابانی پرداخت و اظهارکرد: فائو حفاظت از تنوع گونه‌ای را مورد توجه و تاکید قرار داده است. 

برای رسیدن به هدف تنوع گونه‌ای، موضوع غنی‌سازی در جنگل، مرتع و بیابان باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

امروزه تک‌کشتی گونه‌ها از ریسک بالایی برخوردار است و بروز آفات و طغیان بیماری می‌تواند به گونه‌ها آسیب بزند و موجب نابودی آن شود.

صادقی نخستین اقدام در اجرای پروژه جنگل‌کاری در مناطق بیابانی را حفظ و تثبیت خاک دانست و اظهارکرد: فرسایش‌های بادی و آبی بزرگترین چالش در مناطق بیابانی است.

تجویز کشت گیاه خارشتر در اراضی بیابانی

قولاسی – استاد دانشگاه و دانش آموخته بیابان از خراسان رضوی – درباره تنوع گونه‌ای در اراضی بیابانی، کشت گیاه خارشتر را تجویز کرد و گفت: خار شتر به طول ۱۸ متر ریشه در عمق خاک دارد و بسیار مقاوم به خشکی و شوری است.

وی در ادامه گفت: این گیاه با وجود اینکه پوسته سختی دارد اما در شرایط آب و هوایی و بارندگی ۵۰ تا ۱۰۰۰ میلیمتر سازگاری و قدرت زنده‌مانی دارد و سازگار با مناطق بیابانی علاوه بر تثبیت شن‌های روان برای شتر و بز بسیار خوش خوراک است.

ضرورت استقرار گونه‌هایی که نیازمند مالچ پاشی نیستند

در ادامه مهندس زنگنه کارشناس اداره بیابان‌زدایی اداره کل منابع‌طبیعی استان خراسان رضوی در سخنانی مجازی به کشت گیاهان اشنیان، عجوه و سیاه دنگ یا سیاه شور به عنوان تنوع گونه های بومی منطقه اشاره کرد و گفت: برای استقرار این گونه‌ها به مالچ‌پاشی نیاز نیست.

خودنمایی دو ناحیه آب و هوایی در استان

مهندس مسعودی پور از اداره بیابان‌زایی منابع‌طبیعی استان سیستان و بلوچستان درباره شرایط اقلیمی استان سخن به میان آورد و اظهارکرد: سیستان و بلوچستان تحت تاثیر دو ناحیه ایرانی و تورانی و خلیج عمانی قرار گرفته است.

وی در ادامه گفت: گونه‌هایی همچون گز، تاغ، اسکنبیل، کهور ایران و پاکستانی، بنه و گز روغنی در مناطق بیابانی استان استقرار دارند.

شادابی گونه گز در ۵۰۰ هکتار از عرصه های بیابانی  

در ادامه، مهندس سرزایی – رییس اداره جنگل کاری استان سیستان و بلوچستان – به میزان بارش های کوتاه مدت و نامنظم استان اشاره کرد و گفت: پایین بودن میزان بارش ها، ایجاد تغییرات دمایی، سرعت باد و بافت ساختمان خاک مشکلاتی را در زمینه نهال کاری ایجاد کرده است.

وی کاشت گز روغنی را به عنوان گونه ای سازگار با مناطق بیابانی استان برشمرد و گفت: این گونه در ۵۰۰ هکتار از عرصه‌های بیابانی کشت شده و ۸۵ درصد آن زنده مانده است.

گز روغنی شرایطی دارد که به لحاظ تاج پوشش ۵۰ درصد نسبت به گونه‌های عرصه‌های طبیعی بیشتر رشد می‌کند.

بر اساس این گزارش مهندس اباذری – معاون دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها – در جمع‌بندی کارگاه آموزشی تنوع گونه‌ای در اراضی بیابانی گفت: افزایش تغییرات اقلیمی، افزایش تخریب سرزمین، گرم شدن هوا، افت سفره‌های زیرزمینی و بروز پدیده بیابان‌زایی سبب شده است تا امروز توجه متخصصان به مسئله تنوع زیستی معطوف شود.

وی بیابان‌زایی را پدیده‌ای مخرب برشمرد که آثار سویی همچون هجوم ماسه‌های روان و خسارت ناشی از آن به کانون‌های جمعیتی، کاهش حاصلخیزی و توان تولید اراضی و هدررفت منابع آب و خاک را به دنبال دارد.

در جنگل‌کاری بیابانی استفاده از یک گونه مشخص ما را به اهداف از پیش تعیین شده رهنمون نمی‌کند بلکه باید به تنوع گونه‌ای روی بیاوریم تا تاب‌آوری در عرصه‌های بیابانی افزایش پیدا کند.  

به گزارش مرکز اطلاع رسانی سازمان جنگل‌ها، معاون دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، همچنین اصلاح روش‌های اجرایی سنتی با استفاده از گونه‌های گیاهی متنوع بویژه بومی و مقاوم به خشکی و شوری و تلفیق دانش بومی با دانش نوین با توجه به محدودیت‌های آب و خاک را امری ضروری و انکارناپذیر دانست و اظهارکرد: اتخاذ این روش می‌تواند موجب افزایش تنوع گونه‌ای و جلوگیری از تخریب آن در برابر امراض، آفات و بیماری شود.